Onze bossen zijn fascinerende ecosystemen die we nog maar net leren begrijpen. In tegenstelling tot wat de meeste mensen denken zijn bossen veel meer dan alleen bomen. Het is een complexe gemeenschap die met elkaar communiceert en elkaar kan ondersteunen. In een bos is er veel competitie maar minstens evenveel samenwerking.
Aan het hoofd van deze gemeenschappen staan de patriarchen van het bos. De 'Moederbomen'.  

Wat zijn Moederbomen?

Moederbomen zijn de oudste en grootste bomen in een bos. Ze hebben vaak een groot bladerdak waardoor ze veel direct zonlicht kunnen opnemen. Moederbomen hebben een uitgebreid wortelnetwerk dat decennialang heeft kunnen ontwikkelen.
Deze bomen hebben ook de tijd gehad om een partnerschap aan te gaan met verschillende bodemschimmels die hen helpen bij het opnemen van nutriënten. Daarnaast linken de schimmels individuele bomen aan elkaar zodat ze voedingsstoffen en boodschappen kunnen uitwisselen. Dit via het Wood Wide Web.

Wat maakt Moederbomen speciaal?

Doordat deze oude bomen veel tijd hebben gehad om zich te ontwikkelen, zijn hun partnerschappen met bodemschimmels zeer uitgebreid.
Zo kan een individuele boom gekoppeld zijn aan meerdere schimmels die op hun beurt in contact staan met verschillende bomen.
Moederbomen zijn meestal het best geconnecteerd en hebben de meeste verbindingen. Ze worden daarom ook vaak hub-bomen genoemd. 

Een studie in Canada vond een oude douglasspar die verbonden was met 47 andere bomen, dit dankzij 11 schimmels. Eén schimmel connecteerde maar liefst 19 bomen! Hieronder kan u de visuele weergave van deze verbindingen vinden.
De grootte van de cirkels representeert de diameter van de boom. Hierop kan men zien dat grotere bomen in het algemeen meer verbindingen hebben¹.    

Visuele weergave van de linken tussen verschillende bomen². 

Wat maakt Moederbomen zo belangrijk?

Ondersteunen jonge bomen:

• Jonge bomen hebben het vaak moeilijk in het bos. In de struiklaag is er minder zonlicht aanwezig waardoor fotosynthese ondermaats verloopt.
  
  Moederbomen kunnen via het schimmelnetwerk, voedingsstoffen aan de jongere bomen geven. Een studie in Zwitserland toonde aan dat jonge bomen tot wel 40% van hun koolstof te danken hebben aan hun moederbomen³.
  
  Ook is er aangetoond dat oudere bomen water kunnen transporteren naar jonge bomen die nog niet diep geworteld zijn. Op die manier kunnen jonge bomen droogtes gemakkelijker doorstaan⁴.

Regeneratie van bos:

• Aangezien moederbomen jonge bomen kunnen beschermen en ondersteunen is het niet verwonderlijk dat ze een rol kunnen spelen bij de regeneratie van bos. Een studie in canada heeft aangetoond dat bossen sneller en kwalitatiever teruggroeien wanneer men bepaalde moederbomen laat staan. Bij kaalkap moet het bos van nul af aan regenereren. Wanneer men een aantal moederbomen laat staan, kunnen deze de jongere bomen ondersteunen en hen beschermen bij te koude, te warme en te droge periodes. Hierdoor zijn de overlevingskansen veel groter.   
  
  Dezelfde studie toont ook aan dat de biodiversiteit in deze bossen veel groter is ten opzichte van kaalkap.  

Vasthouden ondergrondse koolstof:

• In de Vlaamse bossen zit gemiddeld 60% van de koolstof onder de grond.
  Deze zit vooral in wortels, hummus, schimmels en ander bodemleven. Een groot deel van deze koolstof is zeer stabiel en kan een duurzame koolstofvoorraad worden.
  Moederbomen helpen bij het vasthouden van deze ondergrondse koolstof en dragen het meeste bij aan de groei van de voorraad.
  Bij Klimaat-slim bosbeheer zal men moederbomen dus zoveel mogelijk beschermen⁵.
  
  

WIST JE DAT…..

Moederbomen hun eigen zaailingen kunnen herkennen en hen meer nutriënten en water geven dan zaailingen van andere bomen?

LEES OOK: 

Hoe bomen met elkaar praten

Geschreven door Ran Staelens