Vlaanderen is één van de meest verharde regio's in Europa.
Tussen 2013 en 2021 is de verhardingsgraad in Vlaanderen gestegen van 14,1% tot 15,5%.
De provincie Antwerpen heeft de hoogste verhardingsgraad (17,6)% van alle provincies, gevolgd door Oost-Vlaanderen met 16%, West-Vlaanderen met 15,1%, Vlaams-Brabant met 15,7% en Limburg met 13,6%.
Welke verhardingsgraad heeft jouw gemeente?
De verhardingsgraad kan heel uiteenlopend zijn tussen verschillende gemeenten.
Drogenbos (56,5%) en Machelen (53,5%) zijn de meest verharde gemeenten in Vlaanderen.
Aan het andere uiteinde zitten Voeren (4,7%) en Zuienkerke (4,8%).
De verhardingsgraad heeft rechtstreeks invloed op de gevoeligheid voor de effecten van de klimaatsverandering.
Verharde oppervlaktes houden meestal goed de warmte vast en kunnen voor hittestress zorgen (hitte-eilandeffect). De verharding zorgt ook voor een ‘verzegeling’ van de bodem waardoor regenwater moeilijker kan doordringen. Bij extreme neerslag kan dit zorgen voor wateroverlast.
Aangezien het water moeilijker kan doorsijpelen naar de bodem zorgt dit ook voor droogtestress.
Daarom zijn de meest verharde (en bewoonde) buurten in Vlaanderen vaak ook de meest kwetsbare.
De meest verharde buurten hebben daardoor het meeste baad bij ontharding. Zeker als de ontharding gekoppeld gaat met het vergroenen van de buurt. Het openbreken van verzegelde oppervlaktes en de aanplant van bomen en struiken kunnen de buurt weerbaarder maken tegen de gevolgen van de klimaatsverandering.
| Aalst | 24,40% |
| Aalter | 11,30% |
| Aarschot | 16,60% |
| Aartselaar | 34,40% |
| Affligem | 19,40% |
| Alken | 17% |
| Alveringem | 5,20% |
| Antwerpen | 41,70% |
| Anzegem | 15,60% |
| Ardooie | 18,10% |
| Arendonk | 10,50% |
| As | 11,80% |
| Asse | 17,10% |
| Assenede | 7,50% |
| Avelgem | 16,80% |
| Baarle-Hertog | 13,80% |
| Balen | 13% |
| Beernem | 10,40% |
| Beerse | 19% |
| Beersel | 20,90% |
| Begijnendijk | 18,10% |
| Bekkevoort | 9,10% |
| Beringen | 19,30% |
| Berlaar | 14,70% |
| Berlare | 12,30% |
| Bertem | 9,20% |
| Bever | 5,30% |
| Beveren | 21% |
| Bierbeek | 8,40% |
| Bilzen | 15% |
| Blankenberge | 19,30% |
| Bocholt | 10,10% |
| Boechout | 17,60% |
| Bonheiden | 14,40% |
| Boom | 41,90% |
| Boortmeerbeek | 20,80% |
| Borgloon | 10,50% |
| Bornem | 14,30% |
| Borsbeek | 37,10% |
| Boutersem | 9,70% |
| Brakel | 9,20% |
| Brasschaat | 18,80% |
| Brecht | 11,30% |
| Bredene | 29% |
| Bree | 12,20% |
| Brugge | 29,90% |
| Buggenhout | 16,60% |
| Damme | 7,20% |
| De Haan | 12,20% |
| De Panne | 13,30% |
| De Pinte | 17,90% |
| Deerlijk | 30,50% |
| Deinze | 14,10% |
| Denderleeuw | 27,10% |
| Dendermonde | 22,50% |
| Dentergem | 14,30% |
| Dessel | 15,40% |
| Destelbergen | 20,70% |
| Diepenbeek | 16,50% |
| Diest | 13,50% |
| Diksmuide | 7% |
| Dilbeek | 23,50% |
| Dilsen-Stokkem | 12,20% |
| Drogenbos | 56,50% |
| Duffel | 24,70% |
| Edegem | 37,60% |
| Eeklo | 20,80% |
| Erpe-Mere | 18,30% |
| Essen | 11% |
| Evergem | 17,30% |
| Galmaarden | 8,60% |
| Gavere | 13,80% |
| Geel | 15% |
| Geetbets | 8,40% |
| Genk | 26,80% |
| Gent | 38,20% |
| Geraardsbergen | 12,20% |
| Gingelom | 6,60% |
| Gistel | 11,40% |
| Glabbeek | 9,50% |
| Gooik | 8,20% |
| Grimbergen | 21,60% |
| Grobbendonk | 17% |
| Haacht | 15,10% |
| Haaltert | 15,40% |
| Halen | 10,50% |
| Halle | 19% |
| Ham | 15,20% |
| Hamme | 17,20% |
| Hamont-Achel | 12,30% |
| Harelbeke | 31,80% |
| Hasselt | 22,80% |
| Hechtel-Eksel | 6,60% |
| Heers | 6,60% |
| Heist-op-den-Berg | 17,10% |
| Hemiksem | 38% |
| Herent | 16,70% |
| Herentals | 20,20% |
| Herenthout | 12,70% |
| Herk-de-Stad | 12,30% |
| Herne | 6,90% |
| Herselt | 11,10% |
| Herstappe | 7,40% |
| Herzele | 11% |
| Heusden-Zolder | 20,80% |
| Heuvelland | 6% |
| Hoegaarden | 7,80% |
| Hoeilaart | 12,80% |
| Hoeselt | 13% |
| Holsbeek | 8,60% |
| Hooglede | 15,40% |
| Hoogstraten | 14,70% |
| Horebeke | 8,10% |
| Houthalen-Helchteren | 13,50% |
| Houthulst | 9,40% |
| Hove | 25,70% |
| Huldenberg | 7,50% |
| Hulshout | 21,20% |
| Ichtegem | 12,60% |
| Ieper | 12,40% |
| Ingelmunster | 28% |
| Izegem | 35,70% |
| Jabbeke | 12,80% |
| Kalmthout | 9,50% |
| Kampenhout | 12,20% |
| Kapelle-op-den-Bos | 17,30% |
| Kapellen | 15,10% |
| Kaprijke | 9% |
| Kasterlee | 10,50% |
| Keerbergen | 18,60% |
| Kinrooi | 10,10% |
| Kluisbergen | 9,70% |
| Knokke-Heist | 16,10% |
| Koekelare | 10,40% |
| Koksijde | 15% |
| Kontich | 26% |
| Kortemark | 12,60% |
| Kortenaken | 7,90% |
| Kortenberg | 15,40% |
| Kortessem | 10,10% |
| Kortrijk | 28,30% |
| Kraainem | 33,80% |
| Kruibeke | 13,60% |
| Kruisem | 11,50% |
| Kuurne | 42,80% |
| Laakdal | 15,30% |
| Laarne | 14,40% |
| Lanaken | 15,30% |
| Landen | 9,60% |
| Langemark-Poelkapelle | 9,50% |
| Lebbeke | 18,20% |
| Lede | 16,60% |
| Ledegem | 17,10% |
| Lendelede | 17,50% |
| Lennik | 10,20% |
| Leopoldsburg | 18,50% |
| Leuven | 31,40% |
| Lichtervelde | 16,70% |
| Liedekerke | 25,30% |
| Lier | 20,70% |
| Lierde | 9,10% |
| Lievegem | 11,40% |
| Lille | 11% |
| Linkebeek | 16,40% |
| Lint | 29,60% |
| Linter | 8,10% |
| Lo-Reninge | 5,10% |
| Lochristi | 18% |
| Lokeren | 19,10% |
| Lommel | 15,80% |
| Londerzeel | 16,40% |
| Lubbeek | 10,60% |
| Lummen | 12,90% |
| Maarkedal | 7% |
| Maaseik | 11,60% |
| Maasmechelen | 15,90% |
| Machelen | 53,50% |
| Maldegem | 10,80% |
| Malle | 12% |
| Mechelen | 26% |
| Meerhout | 12,60% |
| Meise | 15,10% |
| Melle | 25,20% |
| Menen | 29,70% |
| Merchtem | 12,30% |
| Merelbeke | 19% |
| Merksplas | 12,40% |
| Mesen | 8,30% |
| Meulebeke | 17,60% |
| Middelkerke | 10,80% |
| Moerbeke | 7,80% |
| Mol | 11,80% |
| Moorslede | 14,20% |
| Mortsel | 43,70% |
| Nazareth | 16,80% |
| Niel | 31,70% |
| Nieuwerkerken | 13,50% |
| Nieuwpoort | 14,30% |
| Nijlen | 16% |
| Ninove | 14,60% |
| Olen | 24,80% |
| Oostende | 36% |
| Oosterzele | 11,30% |
| Oostkamp | 12,80% |
| Oostrozebeke | 22,50% |
| Opwijk | 17,70% |
| Oud-Heverlee | 9,50% |
| Oud-Turnhout | 12,20% |
| Oudenaarde | 16,30% |
| Oudenburg | 11,70% |
| Oudsbergen | 9,40% |
| Overijse | 14,90% |
| Peer | 8,80% |
| Pelt | 15,80% |
| Pepingen | 5,90% |
| Pittem | 13,70% |
| Poperinge | 8,80% |
| Putte | 17,80% |
| Puurs-Sint-Amands | 18,60% |
| Ranst | 16,20% |
| Ravels | 8,80% |
| Retie | 9,80% |
| Riemst | 11% |
| Rijkevorsel | 13% |
| Roeselare | 34,60% |
| Ronse | 19% |
| Roosdaal | 15,50% |
| Rotselaar | 13,90% |
| Ruiselede | 10,60% |
| Rumst | 23,10% |
| Schelle | 23,20% |
| Scherpenheuvel-Zichem | 13,90% |
| Schilde | 14% |
| Schoten | 24,30% |
| Sint-Genesius-Rode | 17,10% |
| Sint-Gillis-Waas | 11,90% |
| Sint-Katelijne-Waver | 24,50% |
| Sint-Laureins | 5,30% |
| Sint-Lievens-Houtem | 13% |
| Sint-Martens-Latem | 18,20% |
| Sint-Niklaas | 21,80% |
| Sint-Pieters-Leeuw | 18,80% |
| Sint-Truiden | 14,30% |
| Spiere-Helkijn | 10,10% |
| Stabroek | 16,50% |
| Staden | 16,20% |
| Steenokkerzeel | 25% |
| Stekene | 13% |
| Temse | 20,40% |
| Ternat | 20,10% |
| Tervuren | 13% |
| Tessenderlo | 16,20% |
| Tielt | 14,20% |
| Tielt-Winge | 9,90% |
| Tienen | 13,80% |
| Tongeren | 12,20% |
| Torhout | 17,10% |
| Tremelo | 18,90% |
| Turnhout | 19,40% |
| Veurne | 7,60% |
| Vilvoorde | 36,50% |
| Vleteren | 6,90% |
| Voeren | 4,70% |
| Vorselaar | 9,30% |
| Vosselaar | 24,90% |
| Waasmunster | 12,10% |
| Wachtebeke | 8,90% |
| Waregem | 34,90% |
| Wellen | 11,30% |
| Wemmel | 28% |
| Wervik | 14,50% |
| Westerlo | 18,20% |
| Wetteren | 21,30% |
| Wevelgem | 28,70% |
| Wezembeek-Oppem | 31,60% |
| Wichelen | 15,20% |
| Wielsbeke | 28% |
| Wijnegem | 33,90% |
| Willebroek | 27,30% |
| Wingene | 12,20% |
| Wommelgem | 30,50% |
| Wortegem-Petegem | 8,10% |
| Wuustwezel | 9,50% |
| Zandhoven | 13% |
| Zaventem | 36,50% |
| Zedelgem | 16,50% |
| Zele | 19,90% |
| Zelzate | 25,90% |
| Zemst | 14,70% |
| Zoersel | 15,60% |
| Zonhoven | 18,60% |
| Zonnebeke | 11,10% |
| Zottegem | 13,90% |
| Zoutleeuw | 7,80% |
| Zuienkerke | 4,80% |
| Zulte | 19,10% |
| Zutendaal | 10,20% |
| Zwalm | 9,60% |
| Zwevegem | 14,50% |
| Zwijndrecht | 31,40% |
Vaak spreekt men enkel over de verhardingsgraad van een gemeente of stad. Aangezien bijna alle verharding is aangebracht in functie van mensen, zijn plaatsen waar veel mensen wonen, werken of tijd spenderen vaak de meest verharde. Het is daarom ook logisch dat een gemeente met veel inwoners en veel werkgelegenheid meer noodzaak heeft aan infrastructuur en daardoor meer verhard is.
De verhardingsgraad houdt hiermee geen rekening.
Hieronder is een kaart te zien van de oppervlakte aan verharding per inwoner.
Dit geeft direct een ander beeld. Zo blijkt dat Antwerpen (één van de meest verharde steden in Vlaanderen) een lage score heeft. Dit is ook het geval voor andere gemeenten die een zeer hoge verhardingsgraad hebben.
Hoeveel verharding heeft elke inwoner in jouw gemeente?
| Gemeente | Opp. per inwoner (vierkante meter) |
| Aalst | 218 |
| Aalter | 464 |
| Aarschot | 346 |
| Aartselaar | 262 |
| Affligem | 260 |
| Alken | 410 |
| Alveringem | 838 |
| Antwerpen | 161 |
| Anzegem | 444 |
| Ardooie | 690 |
| Arendonk | 436 |
| As | 316 |
| Asse | 254 |
| Assenede | 458 |
| Avelgem | 362 |
| Baarle-Hertog | 349 |
| Balen | 414 |
| Beernem | 477 |
| Beerse | 391 |
| Beersel | 247 |
| Begijnendijk | 309 |
| Bekkevoort | 536 |
| Beringen | 323 |
| Berlaar | 307 |
| Berlare | 309 |
| Bertem | 270 |
| Bever | 461 |
| Beveren | 653 |
| Bierbeek | 321 |
| Bilzen | 350 |
| Blankenberge | 179 |
| Bocholt | 453 |
| Boechout | 270 |
| Bonheiden | 276 |
| Boom | 165 |
| Boortmeerbeek | 307 |
| Borgloon | 484 |
| Bornem | 308 |
| Borsbeek | 131 |
| Boutersem | 365 |
| Brakel | 354 |
| Brasschaat | 190 |
| Brecht | 346 |
| Bredene | 229 |
| Bree | 492 |
| Brugge | 356 |
| Buggenhout | 291 |
| Damme | 591 |
| De Haan | 439 |
| De Panne | 315 |
| De Pinte | 289 |
| Deerlijk | 425 |
| Deinze | 411 |
| Denderleeuw | 181 |
| Dendermonde | 276 |
| Dentergem | 430 |
| Dessel | 438 |
| Destelbergen | 297 |
| Diepenbeek | 358 |
| Diest | 324 |
| Diksmuide | 630 |
| Dilbeek | 223 |
| Dilsen-Stokkem | 385 |
| Drogenbos | 247 |
| Duffel | 315 |
| Edegem | 147 |
| Eeklo | 294 |
| Erpe-Mere | 310 |
| Essen | 272 |
| Evergem | 365 |
| Galmaarden | 346 |
| Gavere | 336 |
| Geel | 404 |
| Geetbets | 484 |
| Genk | 353 |
| Gent | 228 |
| Geraardsbergen | 289 |
| Gingelom | 439 |
| Gistel | 403 |
| Glabbeek | 479 |
| Gooik | 357 |
| Grimbergen | 218 |
| Grobbendonk | 430 |
| Haacht | 308 |
| Haaltert | 248 |
| Halen | 409 |
| Halle | 210 |
| Ham | 453 |
| Hamme | 279 |
| Hamont-Achel | 377 |
| Harelbeke | 327 |
| Hasselt | 296 |
| Hechtel-Eksel | 402 |
| Heers | 478 |
| Heist-op-den-Berg | 344 |
| Hemiksem | 178 |
| Herent | 248 |
| Herentals | 343 |
| Herenthout | 326 |
| Herk-de-Stad | 415 |
| Herne | 458 |
| Herselt | 396 |
| Herstappe | 1282 |
| Herzele | 285 |
| Heusden-Zolder | 324 |
| Heuvelland | 726 |
| Hoegaarden | 390 |
| Hoeilaart | 229 |
| Hoeselt | 401 |
| Holsbeek | 328 |
| Hooglede | 592 |
| Hoogstraten | 718 |
| Horebeke | 456 |
| Houthalen-Helchteren | 346 |
| Houthulst | 515 |
| Hove | 186 |
| Huldenberg | 301 |
| Hulshout | 349 |
| Ichtegem | 411 |
| Ieper | 467 |
| Ingelmunster | 410 |
| Izegem | 320 |
| Jabbeke | 491 |
| Kalmthout | 297 |
| Kampenhout | 335 |
| Kapellen | 207 |
| Kapelle-op-den-Bos | 279 |
| Kaprijke | 466 |
| Kasterlee | 400 |
| Keerbergen | 264 |
| Kinrooi | 451 |
| Kluisbergen | 446 |
| Knokke-Heist | 300 |
| Koekelare | 469 |
| Koksijde | 346 |
| Kontich | 291 |
| Kortemark | 546 |
| Kortenaken | 494 |
| Kortenberg | 262 |
| Kortessem | 405 |
| Kortrijk | 295 |
| Kraainem | 143 |
| Kruibeke | 272 |
| Kruisem | 525 |
| Kuurne | 314 |
| Laakdal | 399 |
| Laarne | 379 |
| Lanaken | 349 |
| Landen | 317 |
| Langemark-Poelkapelle | 643 |
| Lebbeke | 255 |
| Lede | 262 |
| Ledegem | 436 |
| Lendelede | 403 |
| Lennik | 346 |
| Leopoldsburg | 260 |
| Leuven | 179 |
| Lichtervelde | 488 |
| Liedekerke | 191 |
| Lier | 279 |
| Lierde | 363 |
| Lievegem | 349 |
| Lille | 398 |
| Linkebeek | 145 |
| Lint | 195 |
| Linter | 411 |
| Lochristi | 482 |
| Lokeren | 309 |
| Lommel | 471 |
| Londerzeel | 316 |
| Lo-Reninge | 993 |
| Lubbeek | 325 |
| Lummen | 459 |
| Maarkedal | 507 |
| Maaseik | 351 |
| Maasmechelen | 313 |
| Machelen | 387 |
| Maldegem | 429 |
| Malle | 400 |
| Mechelen | 197 |
| Meerhout | 449 |
| Meise | 268 |
| Melle | 328 |
| Menen | 292 |
| Merchtem | 265 |
| Merelbeke | 284 |
| Merksplas | 644 |
| Mesen | 284 |
| Meulebeke | 478 |
| Middelkerke | 433 |
| Moerbeke | 445 |
| Mol | 364 |
| Moorslede | 439 |
| Mortsel | 130 |
| Nazareth | 502 |
| Niel | 161 |
| Nieuwerkerken | 431 |
| Nieuwpoort | 409 |
| Nijlen | 273 |
| Ninove | 271 |
| Olen | 455 |
| Oostende | 206 |
| Oosterzele | 357 |
| Oostkamp | 429 |
| Oostrozebeke | 474 |
| Opwijk | 238 |
| Oudenaarde | 356 |
| Oudenburg | 432 |
| Oud-Heverlee | 264 |
| Oudsbergen | 464 |
| Oud-Turnhout | 337 |
| Overijse | 261 |
| Peer | 467 |
| Pelt | 396 |
| Pepingen | 469 |
| Pittem | 698 |
| Poperinge | 539 |
| Putte | 345 |
| Puurs-Sint-Amands | 348 |
| Ranst | 368 |
| Ravels | 554 |
| Retie | 412 |
| Riemst | 383 |
| Rijkevorsel | 498 |
| Roeselare | 328 |
| Ronse | 248 |
| Roosdaal | 291 |
| Rotselaar | 303 |
| Ruiselede | 605 |
| Rumst | 307 |
| Schelle | 212 |
| Scherpenheuvel-Zichem | 307 |
| Schilde | 254 |
| Schoten | 209 |
| Sint-Genesius-Rode | 209 |
| Sint-Gillis-Waas | 338 |
| Sint-Katelijne-Waver | 418 |
| Sint-Laureins | 575 |
| Sint-Lievens-Houtem | 335 |
| Sint-Martens-Latem | 318 |
| Sint-Niklaas | 231 |
| Sint-Pieters-Leeuw | 218 |
| Sint-Truiden | 379 |
| Spiere-Helkijn | 526 |
| Stabroek | 189 |
| Staden | 663 |
| Steenokkerzeel | 478 |
| Stekene | 312 |
| Temse | 271 |
| Ternat | 308 |
| Tervuren | 191 |
| Tessenderlo | 444 |
| Tielt | 480 |
| Tielt-Winge | 405 |
| Tienen | 283 |
| Tongeren | 342 |
| Torhout | 379 |
| Tremelo | 276 |
| Turnhout | 240 |
| Veurne | 611 |
| Vilvoorde | 172 |
| Vleteren | 734 |
| Voeren | 565 |
| Vorselaar | 321 |
| Vosselaar | 257 |
| Waasmunster | 357 |
| Wachtebeke | 396 |
| Waregem | 403 |
| Wellen | 410 |
| Wemmel | 144 |
| Wervik | 337 |
| Westerlo | 399 |
| Wetteren | 301 |
| Wevelgem | 357 |
| Wezembeek-Oppem | 152 |
| Wichelen | 301 |
| Wielsbeke | 623 |
| Wijnegem | 265 |
| Willebroek | 275 |
| Wingene | 567 |
| Wommelgem | 305 |
| Wortegem-Petegem | 533 |
| Wuustwezel | 399 |
| Zandhoven | 399 |
| Zaventem | 287 |
| Zedelgem | 436 |
| Zele | 311 |
| Zelzate | 271 |
| Zemst | 272 |
| Zoersel | 272 |
| Zonhoven | 346 |
| Zonnebeke | 605 |
| Zottegem | 297 |
| Zoutleeuw | 430 |
| Zuienkerke | 851 |
| Zulte | 395 |
| Zutendaal | 449 |
| Zwalm | 395 |
| Zwevegem | 372 |
| Zwijndrecht | 330 |
Hoewel dicht bevolkte buurten het meeste baad hebben bij een maximale ontharding van de omgeving, is het niet verstandig om enkel te wijzen op de verhardingsgraad. Deze zegt namelijk niks over de context waarin de verharding is geplaatst en welk economisch en sociaal nut deze heeft.
Inwoners van verstedelijkte buurten hebben vaak een lagere ‘verhardingsvoetafdruk’ dan inwoners van een landelijke buurt.
VK Tegelwippen
Overal in Vlaanderen zijn er mogelijkheden om te ontharden. Van het grootste industrieterrein tot de kleinste achtertuin. Omdat de nood aan meer onthardingsinitiatieven hoog nodig is, heeft minister Demir eind vorig jaar beslist dat er geen vergunning meer nodig is om te ontharden.
Om zo veel mogelijk mensen enthousiast te maken om mee te helpen lanceerde de Vlaamse overheid het Vlaams Kampioenschap tegelwippen.
Bekijk op de website van het VK Tegelwippen hoe jij kan helpen om jouw buurt te ontharden.
LEES OOK:
Hoe Bomen Onze Steden (Kunnen) Redden
Geschreven door Ran Staelens