Heeft u de ‘nieuwe bossen’ in Vlaanderen al gezien?
Vlaanderen krijgt ieder jaar weldegelijk tientallen hectares ‘nieuw bos’ bij.
Dit is alleszins ‘bos’ op papier, volgens de Vlaamse definities. Want noch volgens de internationale standaard, noch voor onze natuur, noch voor onze maatschappij is dit 'BOS'. 

In Vlaanderen zijn bossen: “Grondoppervlakten waarvan de bomen en de houtachtige struikvegetaties het belangrijkste bestanddeel uitmaken, waartoe een eigen fauna en flora behoren en die één of meer functies vervullen.”¹

Volgens de Verenigde Naties is een bos echter: “Grondoppervlak van meer dan 0,5 hectare met bomen hoger dan 5 meter en een bladerdakbedekkingsgraad van meer dan 10%, of bomen die deze drempels ter plaatse kunnen bereiken. Het omvat geen gronden die voornamelijk in agrarisch of stedelijk gebruik zijn.”²

Deze definitie wordt ook binnen de Europese Unie gebruikt.

We zien direct dat de Vlaamse definitie veel minder concreet is. Men zegt bijvoorbeeld niets over de minimale oppervlakte van het ‘bos’.
Hierdoor is het redelijk gemakkelijk om oppervlaktes die nieuw beplant zijn met bomen te bestempelen als ‘bos’.
Op papier staan er dan bossen die u nooit zou aanzien als 'bos'.

Bron: Bosteller³

Nieuwe bossen in Vlaanderen

Via de Bosteller kan u meer informatie vinden over de ‘nieuwe bossen’ in Vlaanderen.
Momenteel zijn er 787 nieuwe bossen geregistreerd. 276 van deze projecten gaan over oppervlaktes die kleiner zijn dan 0,5 ha. Deze bossen voldoen dus niet aan de definitie van de Verenigde Naties.
Dit is meer dan 35% van alle bosprojecten op de Bosteller. De kleinste bossen op de bosteller hebben slechts 4% van de minimumoppervlakte van een bos volgens de VN definitie.
De minimumgrens voor de Vlaamse Bosteller is 10 op 10 meter terwijl die eigenlijk ruwweg 70 op 70 meter zou moeten zijn volgens de VN en de EU.

Door de zwakke Vlaamse definitie kan men nieuw aangeplante 'bossen' in rekening brengen die in feite geen bos kunnen genoemd worden. Want een klein groepje bomen is uiteraard geen bos. 

Daarnaast geeft men ook weer hoeveel ‘bomen’ er zijn geplant. Op dit moment zijn dit er iets meer dan 2,5 miljoen. Echter zijn deze bomen meestal klein plantgoed. De geplante boom is dus een twijgje met enkele blaadjes. Is dit uw idee van een boom?

Ook zegt deze teller weinig over het aantal bomen dat er in totaal zal blijven staan. Want het is niet de bedoeling dat elke boom volwassen wordt. Vaak plant men meer dan 2000 bomen (twijgjes) per hectare. In principe doet men dit o.a. om voor veel competitie te zorgen zodat de bomen sneller groeien.
Bij het bosbeheer worden vervolgens af en toe enkele bomen gekapt om andere bomen meer ruimte te geven. Uiteindelijk zal maar een klein deel van de geplante bomen een volwaardige boom worden. 

Maar dat is niet alles... Er is vaak veel sterfte bij deze jonge bomen. Zo stelt men vast dat bij bepaalde aanplantingen 80-90% van de bomen na 2 jaar dood zijn. Er is ook te weinig opvolging van deze aanplantingen.⁴     

Bron: Bosteller⁵

Ook zijn percelen die men natuurlijk laat verbossen opgenomen. Dit zijn braakliggende terreinen die in de toekomst zullen verbost worden door het spontaan groeien van bomen. Vandaag zien deze gronden er dus vaak uit als weiland met enkele stuiken. Maar dit is volgens Vlaanderen ook ‘bos’.   

Natuurvoordelen nieuw vs oud bos

Een stukje akkerland waar takjes zijn geplant heeft natuurlijk niet dezelfde maatschappelijke waarde als een volwaardig bos.
Door deze nieuwe aanplantingen direct gelijk te stellen aan 'bos' creëren we een illusie dat we meer bossen bijkrijgen, dit is echter niet het geval.
Wat we bijkrijgen zijn weilanden met takken, wat we verliezen, zijn nog steeds kostbare bossen. Het enige wat een bos kan creëren, is tijd.    

Zo duurt het minstens enkele decennia voor de duizenden nieuwe aangeplante bomen in zo'n 'bos' één enkele volwassen boom gaan vervangen.   

De geleverde natuurvoordelen van een gemiddeld lang levende boom doorheen de jaren.

Daarnaast is er ook de kwestie van de hoeveelheid oppervlakte die een bos moet hebben om een volwaardig 'bos' te worden. Om een eigen ecosysteem op te bouwen en te kunnen onderhouden heeft een bos toch een bepaalde oppervlakte nodig. 
35% van de 'nieuwe bossen' op de bosteller zijn niet groter dan 0,5 ha. 
Als deze aanplantingen niet rechtstreeks verbonden zijn met een echt bos, is het niet realistisch om te verwachten dat deze bomen hun eigen bosecosysteem gaan vormen.
 

In dit geval is het oprechter om te spreken van 'bomenpocket', 'bomenrijk grasland' of 'struweel'.

Een bos is meer dan enkel bomen. 

Bron: Bosteller⁶

(Gevoels)waarde van bos

Als u aan een ‘bos’ denkt, denkt u hoogstwaarschijnlijk niet aan 200m² grond met tientallen twijgjes met enkele blaadjes. Dit mag ook niet de standaard worden. 

We moeten zeker vermijden dat door de zwakke Vlaamse definitie van bos, er geen grote hoeveelheden aan ‘papieren’ bossen bijkomen, die in werkelijkheid niet aanzien kunnen worden als ‘bos’.
Dit omdat ze de maatschappelijke rol van bossen (nog) niet vervullen. 

Zeker als deze ‘nieuwe bossen’ ter compensatie van echt bos zijn geplant.
Ook moet er een betere en transparantere opvolging gebeuren van de nieuwe aanplantingen.
Nu zien we hoeveel hectare aan nieuw bos er is en hoeveel boompjes er zijn geplant.
Maar we weten niks over de gezondheid van deze aanplantingen, noch over de hoeveelheid bomen die er uiteindelijk zullen staan.    

Geschreven door Ran Staelens

LEES OOK: 

Hoeveel Bos Werd Gekapt In Jouw Gemeente?